диалектные тексты
средневепсский диалект
Информант: Калинина Александра Леонтьевна, г.р. 1909, урожд. Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., место записи: Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., г. записи: 1962, записали: Зайцева Мария Ивановна, Муллонен Мария Ивановна
М. Зайцева, М. Муллонен, Образцы вепсской речи, (1969), с. 147-149; ф/архив ИЯЛИ КарНЦ РАН: № 169/2
Kut mina panlon kanan poigile |
Как курица высиживает цыплят |
|
Hauduškab kana kevadou, valičen munad, päiväižuu kohtas kacun, kus om puga(neco avoljaine sijaine kucuso puga). | [Когда] курица начинает весной парить, я выбираю яйца: против солнца смотрю, где пуга (это полый конец [яйца] называется пуга). | |
Gesli puga om ad’g’as, nu ka sit’päi g’o kukoi, ka sida pangoi-ki em. | Если пуга в конце, то из этого [выйдет] петух, тогда это яйцо не кладут. | |
A pugaine miše oliiž bokas, sit’päi lähtob kanaine, sen valičen. | [А нужно], чтобы пуга была сбоку, из этого получается курочка, такое яйцо я выбираю. | |
Potom panon neno vedho, levedaha ast’k’aha. | Потом опускаю в воду, в широкую посудину. | |
Vedos ištuso hän, kut nenaine, muga i pugaine ühten ruuno kuti olang’aine vedho ištuso, sit’päi lähtob kanaine. | [Если] в воде яйцо садится ровно, как лепешка, на одном уровне оба конца, то из него будет курочка. | |
A gesli hot’ vähäižuu nenaižen alhaks vedaudab, pugaižen ülähaks lendab, nad’ožni kukoi lähtob. | А если хоть немного острый конец потянет вниз, а пуга приподнимется вверх, то определенно будет петух. | |
Vot neno valičem mö sigau munad seičmen, ühtcan, ükstošt’küme, ülemba em pangoi, miše oliiž naku ii parnijad lugend-se, i panin kanan allo nenod. | Так мы отбираем яйца штук семь, девять, одиннадцать, не больше, чтобы было нечетное число и кладем под курицу. | |
Kut lehmad astuškatas ehtkoižuu, nu ka süu aigau pahemba panoudas poigile kanan. | Когда вечером коровы идут из лесу, в это время обычно садят курицу на яйца. | |
Munad laditut stolau gö vaumhed da kana g'o ištub sigau, haudub. Ez’mäine lehm gäviše, möst-ki g'oksom teramba, panom neno munad, miše čomembad poigad lähttaiž. | Яйца уже подготовлены на столе, курица сидит, парит, и как только появляется первая корова, бежим быстрее домой и кладем яйца под куру, чтобы цыплята получились красивее. | |
Nu vot, hän haudub kuume nedalid neco kana, potom g'o sed sutkad tuloba, konz hänlo pästta neno poigäižed. | Ну вот, она [курица] парит три недели, потом наступает тот день, когда она должна выпустить цыплят. | |
Hän hilläšt’i üksin’ avoit’olob. | Она тихонько, по одному открывает [яйца]. | |
Ez’mäi avaidab ühten munan, murendab munakorudon, ühten ad’g’an murendab, a toižen gätab čelijan. Poigäižen pästab, a kor-se sihe gäp-ki. | Сначала откроет одно яйцо, разбивает скорлупу с одного конца, а другой конец остается целым, выпускает цыпленка, а скорлупа тут и остается. | |
Neno kaik poig'aižed poliš sutkiš pästab. | За полсуток [курица] выпускает всех цыплят. | |
Potom g’o mö hänt tom pert’he. | Затем уже ее [с цыплятами] мы приносим домой. | |
Karvatomad vet’ ningimäižed, penik’aižed, ni händäšt’, ni midä iile vüu, lihätukuine kuti, henoižed ningimäd hüunhuižed-no. | [Цыплята] еще голенькие, маленькие, нет ни хвостика, ничего еще нет – [только] как комочек мяса, пух-то еще нежненький. | |
Pert’he tom. | Приносим домой. | |
Mamanau išttas päivad kaks’-kuume, tegesoiš-ki hüväd poig'aižed. | [Цыплята] сидят под наседкой дня два-три, цыплята становятся хорошими. | |
A gättas v’üu buutuškoid’ neno haudg’ad kanad. | А иногда парухи оставляют еще яйца-болтушки. | |
Buutuškmuna gäb mugoine, kudambas iile pugad, henoine, henoine slojaine päivin’kau kaco, a pugad nikus iile. | Яйцо-болтушка – это такое, в котором нет полого конца, а на свет смотреть, так видна тоненькая пленочка, а пуги нигде нет. | |
Sen kana gätab buutuškaks. | Такое яйцо курица оставляет невысиженным [болтушкой]. | |
Gesl’i buutušk gäi, srazu necon buutuškan pašttas da söttas kananpoigäižile püčiižile. | Если такие яйца остались, то их сразу же жарят и скормят маленьким цыплятам. | |
Potom sagedau maiduu veresuu, lämau maidoižuu lüpstut g’otuudas i poigäižed mi maidokahembad se pahemba hö kazdas. | Затем [кормят] простоквашей, поят свежим теплым молоком и чем цыплята молочнее [т. е. чем больше получают молока], тем быстрее растут. | |
Kuumes nedališ hö maidou kazdas hüvin’. | За три недели они на молоке очень хорошо подрастают. | |
Da i šonud necida anttas da i surm’an raznįjan, liiban söškatas. | Дают им и пшена, и другие разные крупы, начинают они и хлеб есть. | |
Nu i poig'aižed kazdas, gö kaks’ kut ka ani kanan surččed lin’das. Naku i kaik. | И цыплята растут. За два месяца они становятся величиной с взрослых куриц. | |
Uduu voduu hö muniškatas, süu voduu ii eht’ki mun’da, a mam muniškab süu kezau vüu. | В следующем году они начнут нестись сами, в этот год еще не успеют, а наседка будет нестись уже в то же лето. |