подкорпус вепсских сказок
северновепсский диалект
Информант: Ефремова П. Н., г.р. 1887, место записи: Залесье (Mecantaga), Прионежский р-н, Республика Карелия, г. записи: 1947, записали: Егорова
Вепсские народные сказки, (1996), с. 61-64; НА КарНЦ, оп.43, №103, л.37-40
Tütrindam |
Неродная дочь |
|
Ende eletihe mamanke kaks' tütärt, üks' tütär oli rodnį, a toine oli nerodnį tütär, mamm hänele oli emindam. | Жили-были с матерью две дочери. Одна дочь была родная, а вторая – неродная, матерью стала ей мачеха. | |
Necida hän ičeze tütren navedi, necida tütärt tošč ei navednu vous'o. | Она любила свою дочь, а вторую дочь совсем не любила. | |
Nece akk ičeze rodnįjale tütrele sanub: | Эта женщина говорит своей родной дочери: | |
- Vögam händast randpertiižehe elämaha. | – Отвезем ее жить в избушку на берегу. | |
Necile tütrele sanub: | И говорит падчерице: | |
- Homen sina mä eriži elämaha. | – Завтра ты уходи от нас жить отдельно. | |
Hän andei hänele samalt kuiduks kezerta, tuhkad ledes andei d'ouhoks, čuurud andei šonaks, pilad'ouhod andei suurmaks. | Дала она ей мха вместо волокна для прядения, золы из очага – вместо муки, гравия – вместо пшена, опилок – вместо крупы. | |
Händast vöd'he sinna pertiižehe elämaha ühttaze. | Отвезли они ее туда, в избушку, | |
одну жить. | ||
Nece ladi kožližen, samluden sidei, värtnäižen kädehe i kezerdaškanz'. | ||
Сделала она себе прялку, привязала мох, взяла веретено в руки и начала прясть. | ||
Kuulišt’, ka kolotiže. | ||
Слышит, стучатся. | ||
Mäni avaidamha. | ||
Пошла она открывать. | ||
Veräjän avaiž, ka koume hörmud-razboinikad. | ||
Открыла дверь, а там три разбойника. | ||
– Neidihe, neidihe, lämbita kil'betiine. | ||
– Девушка, девушка, истопи баньку. | ||
Kil'betiižen lämbit’. Nened ukod, koume razboinikad, kil'betihe mänd'he. | ||
Истопила она баньку, эти мужики-разбойники пошли в баню. | ||
Nece neidine pirgaižed ajaškanz', kästtihe. | ||
Девушка начала пироги скать, велели. | ||
Hiirutt i hippäst’. | ||
Мышка прыгнула: | ||
– Neidihe, neidihe, anda touknašt’ tahthašt’, pahal aigal liinen hivä. | ||
– Девушка, девушка, дай толокняного теста, в плохие времена пригожусь. | ||
Nece neidine andei toukunt tukun, tahthašt’ škläkun. | ||
Эта девушка дала толокняного теста. | ||
Hiirutt hiviš meliš läks’ kodaha. | ||
Мышка, довольная, шмыгнула в норку. | ||
Nene tuld'he hörmud kil'betišpei, ka söt't’ heid, d'ot't’. | ||
– Neidine, neidine, tuližid ku magatta ka. | Пришли разбойники из бани. Она накормила, напоила их. | |
Kukei čaigaht’, mužikad kadotine, nece neičukaine ihastį. | – Девушка, девушка, пришла бы ты с нами спать? | |
Däi hänele dengįid koume sumkad. | Петух кукарекнул. Мужики исчезли. Девушка обрадовалась. | |
Toižel ehtal möst kolotiže. | Осталось ей денег три сумки. | |
Nened-že hörmud möst kästtaze: | На следующий день опять стучатся. | |
– Neidine, neidine, lämbita kil'betiine. | Эти же мужики опять велят: | |
Kil'betihe mändhe, a nece neidine pirgaižed ajab. | – Девушка, девушка, истопи баньку. | |
Hiirutt i hippäst’: | Пошли они в баню, а девушка пироги скет. | |
– Neidine, neidine, touknašt’ tahthašt’, pahal aigal liinen silei hivä. | Мышка прыгнула: | |
Nece neidine toukunt tukun, tahthašt’ andei škläkun. | – Девушка, девушка, дай толокняного теста, в плохие времена пригожусь. | |
Hiirutt hiviš meliš päčin alle | Девушка дала толокняного теста. | |
kodaha. | ||
Мышка, довольная, спряталась под печку в норку. | ||
Nene ukod tuld'he möst kil'betišpei, söt't’, d'ot't’ nenid ukįid. | ||
Пришли мужики из бани. Накормила, напоила она их. | ||
– Neidine, neidine, tuližid | ||
ku magatta. | – Девушка, девушка, пришла бы ты с нами спать? | |
– Vaitti, naku valikįižen pezen. | – Подождите, только валик вымою. | |
Necida neičukašt hiirutt vastan alle murdįižeks i muutalz’. | Мышка девушку превратила в соринку, запрятала под веник. | |
Kukei čaigaht’ i nene mužikad möst kadotihe. | Петух кукарекнул, и эти мужики опять исчезли. | |
Mamm i sizar sanub: | Мать и сестра говорят: | |
– Lähkam otmaha, riktud oma d'o dai kolnu om siga, lähkam, hot'a togam lud-ne. | - Пойдем за нею, возьмем ее, наверно, она уже умерла там. Пойдем, хоть кости-то принесем. | |
Mänd'he, ka hän siga kändleze ku papad’ | Пошли они, а она там порядничает, как попадья хорошая. | |
hivä. | ||
Вторая сестра-то и говорит: | ||
Toine sizar-se sanub: | – Как, сестрица, ты жила здесь, откуда взяла столько денег? Научи меня! | |
– Kus, čikuško, olid, da kus otid neceverdan dengįid, openda mindei! | ||
Говорит она мачехе: – Свою дроченую дочь потом туда жить отведи. | ||
– Mä, - mamale sanub, – vö sinna elämaha ičeiž zdročonijad tütärt. | ||
Домой пришли с деньгами, едва втроём | ||
Kodihe tuld'he dengįideke, kanttihe edva koumen. | донесли. | |
Toine sizar sanub: | Вторая сестра говорит: | |
– Mina lähten sinna. Openda mindei, čikuško. | – Я пойду туда. Научи меня, сестрица. | |
Necen tütren sädatab, toižen, ičeze selgitab. | Мать одевает, посылает туда свою дочь. | |
Ičeze tütrele andei töd ka kuidud kezerta, d'ouhod andei rugihišt’, pirgįikš nižišt’ d'ouhod, šonad d'o hiväd andei, suurint andei, toukunt andei, kaiked andei ičeze tütrele. | Своей дочери дала кудели да волокна для прядения, муки дала ржаной, на пироги – пшеничной муки, хорошего пшена дала, крупы дала, толокна дала, всего дала своей | |
дочери. | ||
Höbole ištut’ dai vei sinna. Sizar-se opendab: | ||
Усадила на лошадь и отвезла туда. Сестра-то наказывала: | ||
- Kacu, tuloba razboinikad, ka kil'bet’ lämbitada kästtaze, lämbita, pirgaižed aja, hiirutt tulob, pakičob touknašt’ tahthašt’, ka sina hänele paina valikol. | ||
– Смотри, придут разбойники, попросят баню истопить, ты истопи, пирогов наски; мышка придет, попросит толокняного теста, так ты ее стукни валиком. | ||
Nece neičukaine d'o hiviš meliš ištub, kezerdab, tulnu dengįid samha. | ||
Эта девушка сидит, довольная, прядет, добывать деньги приехала. | ||
Kuulišt’, ka kolotiže, d'o tuloba. | ||
Слышит, стучатся, уже пришли. | ||
Mäni, avaiž, ka möst razboinikad. | ||
Пошла, открыла – там разбойники. | ||
– Neidine, neidine, lämbitaskep kil'betiine, ajaskep pirgaižid. | ||
– Девушка, девушка, истопи-ка баньку, наски-ка пирогов. | ||
Kil'betin lämbit’, nene kil'betihe lähttihe. Nece neižne pirgaižid ajaškanz'. | ||
Баню истопила, пошли они в баню. А девушка пирожки стала стряпать. | ||
Hiirutt i hippäst’: | ||
Мышка и прыгнула: | ||
– Neidine, neidine, anda touknašt’ tahthašt’, pahal aigal liinen hivä. | ||
– Девушка, девушка, дай толокняного теста, в плохие времена пригожусь. | ||
Hiirudele ku las’k valikol päha. | ||
Она как стукнет мышку валиком по голове. | ||
Hiirutt voivotesenke läks’ kodaha, ei völ kolnu. | ||
Мышка с писком убежала еле живая | ||
Nene ukod kil'betišpei tuld'he, čai d'od'he, kaik pirgad söd'he. | в норку. | |
– Neidine, neidine, tuližid ku magatta. | Эти старики из бани пришли, попили чай, все пироги съели. | |
Hän magatta mäni, pekstihe, pekstihe, ka edva heng dättihe. | – Девушка, девушка, пришла бы ты спать? | |
Nene ukod lähttihe. Necile nimida dänu ei. | Она пошла спать: ее били, били, едва душа в теле осталась. | |
Nece neičukaine d'o pel'gastunu: «Tuloba, ka riktaze niguni mindei.» | Старики ушли, ей ничего и не оставили. | |
Möst tuld'he, kolotiže. | Девушка испугалась: «Вот вернутся и убьют меня теперь». | |
– Neidine, neidine, lämbita kil'betiine, aja pirgaižed. | Опять пришли, стучатся: | |
Lähttihe kil'betihe, möst pirgad ajaškanz'. | – Девушка, девушка, истопи баньку, наски пирогов. | |
Hiirutt hippäst’ möst, ei, rouk, pannu pahaks, möst tulob. | Ушли они в баню, она начала пироги скать. | |
– Neidine, neidine, andav touknašt’ tahthašt’, pahal aigal hivä liinen. | Мышка прибежала, не обиделась, бедная, опять явилась: | |
Hän las’k hiirudele, hiirutt voivotesenke kodaha i läksiškanz'. | – Девушка, девушка, дай толокняного теста, в плохие времена пригожусь. | |
– Sina mindei rikeid da ed i sina päzu. | Она как стукнет мышку, мышка с писком и убежала в норку: | |
Iče kol’, rouk. | – Ты меня убила, но и ты не спасешься! | |
Nene kil'betišpei tuloba, södaze, d'odaze. | Сама скончалась, бедняжка. | |
– Neidine, neidine, tule magatta. | Старики из бани пришли, едят, пьют. | |
Neidine nece magatta mäni. | – Девушка, девушка, иди спать. | |
Necida pekstihe, pekstihe, d'ougad čaptihe, nižad čaptihe. Nene d'o pandud nižad iknale, d'ougad gardalijale d'o ripputet. | Девушка эта пошла спать. | |
Nece mamin da tütär otmaha ajetaze, paral höbol tuloba otmaha. | Ее били, били, ноги отрезали, груди отрезали, положили на окно. Груди уже на окно положены, а ноги на балкон повешены. | |
– Kacu, nakka minun tütrudel bulkaižed vilugataze iknal. | Эта мачеха и сестра едут на паре лошадей за нею: | |
Tuld'he, ka tütär d'o riktud. | – Смотри, там у моей доченьки на окне булочки остывают. | |
Sihe langen’ mamm nece. | Пришли, а дочь уже убита. | |
Luuhuded kaik kogoz’ mamm, kordh'a pani, kodihe ot't’. | Тут и упала мать. | |
Kodihe tuld'he da necen tütrenke eläškat'he kahten. | Потом косточки все собрала мать, в сани положила, домой взяла. | |
Tegihe tütär hänele armaz. | Приехали домой и вдвоем стали жить с этой дочерью. | |
Nuguni siga eletaze. | Стала падчерица любимой дочерью. | |
Enamba nimida. | И теперь там живут. | |
Больше ничего. |