подкорпус вепсских сказок
северновепсский диалект
Информант: Харитонова Анна Абрамовна, место записи: Рыбрека (Kaleg), Прионежский р-н, Республика Карелия, г. записи: 1938, записали: Кононов В.И.
Вепсские народные сказки, (1996), с. 100-103; НА КарНЦ, кол.57, ед. хр. 20
Gluupad rahvaz |
О глупых людях |
|
Ende eletihe ukeine i akeine. | Жили старичок и старушка. | |
Mad heilaze ii olnu. I vot semetihe hö nagrišt’ ičeze pertin päle. | Земли у них не было, и решили они посеять репу на крыше дома. | |
I vot kaikuččen päivan ukeine kävelob kacmaha kut kazvab nagriž. | Старичок каждый день ходит смотреть репу, как она растет. | |
Ezmeižel päival nagriž kazvei kopeikan surččeks, tošpäan nagriž kazvei koumen kopeikan surččeks, a koumandel päival – pätakon surččeks. Nelländel – d'o askei blödeižen surččeks. | В первый день репа выросла с копейку, на второй день – с трехкопеечную монету, на третий – с пятак | |
На четвертый день – размером с блюдце. | ||
Tuli ukeine kodihe i sanub akeižele: | ||
Пришел старичок домой и говорит старушке: | ||
– Kacu, akeine, nagriž pidab otta, eika kazvab lujas suureks i labotab miide pertin. | ||
– Старушка, репу нужно собрать, не то вырастет слишком большая и придавит наш дом. | ||
Akeine sädihe i lübįi pertin päle nagrišt’ otmaha. | ||
Старушка оделась и поднялась на дом | ||
Töuden havadon väli gurbha i zavodi päzda soumad möto, no käded akeižel väzd'he, akeine langen’ alahaks ägesšorpįile i rikeihe. | за репой. | |
Ukeine veik, veik i pani akeižen potletaha, a iče läks’ veikteid ecmaha. | Полный мешок взвалила на спину, стала спускаться, руки у нее устали, она упала на зубья бороны и умерла. | |
Tuli kana vastha: | Старичок плакал-плакал, уложил старушку в подклеть, а сам пошел искать плакальщиц. | |
- Kuna astud, ukeine? | Встретилась курица, спрашивает: | |
– Veikteid ecmaha. | – Куда идешь, старичок? | |
– Ota mindei. | – Плакальщиц искать. | |
– Mahtadįk voikta? | – Возьми меня. | |
– Mahtan. | – А причитать умеешь? | |
– Nu ka ištte regehe. | – Умею. | |
Potom tuld'he vastha däniš, rebei, händikaz i kondi. | – Ну, тогда садись в сани. | |
Ištut’ ukeine kaikid regehe i toi | Потом встретились заяц, лиса, волк и | |
kodihe. | медведь. | |
Soubaz’ heid potletaha akeižennu, a iče läbi lavas küzelob veikteil: | Усадил их всех старичок в сани и привез домой. | |
- Dö veikitt? | Закрыл их всех в подклеть к старушке, а сам сквозь пол спрашивает: | |
Sed sanutaze: | – Уже оплакали? | |
- Käduded i d'ougeižed d'o veikim. | А те отвечают: | |
Potom ukeine mest küzub: | – Ручки и ножки уже оплакали. | |
- Dö veikitt? | Потом старичок опять спрашивает: | |
Veiktijad sanutaze: | – Оплакали? | |
- Veikim dö. | Говорят: | |
Aveiž ukeine verejan potletaha, a veiktijad d'oste pagod lähttihe. | – Оплакали. | |
Kaccub ukeine, ka akašt’ d'o eilä. | Открыл старичок дверь в подклеть, а плакальщики бегом. Убежали. | |
Kuni veiktihe da sini akeine i | Смотрит старичок, а старушки нет. | |
söd'he. | ||
Пока оплакивали старушку, тем временем и съели ее. | ||
Tuskas ukeine ot’ havadeižen, pani havadeižhe käžiižen i čutaban labideižen i läks’ kuna pä kandab, kirvhudenke. | ||
С горя старичок взял мешочек, положил в него котенка, совок для веяния и пошел куда глаза глядят [букв.: куда голова несет], с топором. | ||
Mäni, mäni. Tuli pertiine. Kuulob, siga lujas düreitaze. | ||
Шел-шел, навстречу избушка, слышит – там очень сильно гремят. | ||
Mäni ukeine pert'he i näggob čuudan: mužik päčilpei hüppib štanįihe, a ak seižub päčinnu i štanad piddab. | ||
Вошел старичок в избушку и видит чудо: мужик с печки прыгает в штаны, а жена стоит внизу и держит эти штаны. | ||
Ukeine sanub: | ||
Старичок говорит: | ||
- Ajanįk andatt, jesli mina opendan štanįid pammaha? | ||
– Сколько вы мне дадите, если я научу штаны надевать? | ||
Mužik andei hänele sada rubl'ad. | ||
Мужик дал ему сто рублей. | ||
Ot’ ukeine dengad i läks’ tagemba. | ||
Взял старичок деньги и пошел дальше. | ||
Näggob, seižub pertiine i eilä ni üht iknad. Näggob, mez’ d'okselob puzunke se vereile, se pert'he. | ||
Видит – стоит избушка, нет ни одного окна. Видит, мужик бегает с корзиной то в избу, то во двор. | ||
Küzub ukeine mehel: | ||
Старичок спрашивает: | ||
- Mikš sina d'okseled? | ||
– Почему ты тут бегаешь? | ||
Mez’ sanub: | ||
Мужик говорит: | ||
- Pertišpei kandišen pimedan vereile i vereilpei svetan pert'he. | ||
– Из избы я выношу темноту, а со двора приношу свет. | ||
– Äjanįk andatt dengįd, jesli mina tegen svetan teile pert'he? | ||
– Сколько вы мне дадите, если я сделаю свет в избе? | ||
– Kaks’ sadad andam, sanub mez’. | ||
– Двести рублей дадим. – говорит мужик. | ||
Silei ukeine ot’ kirvhen i čapei iknan pert'he. | ||
Тогда старичок взял топор и прорубил окно в избе. | ||
Ot’ dengad i läks’ tagemba. | ||
Взял деньги и пошел дальше. | ||
Mäni, mäni, näggob pertiižen. | ||
Шел-шел, видит избушку. | ||
Tuli i pakičeze öks. | ||
Подошел и просится на ночлег. | ||
A neciš pertiižes kaikuččen ön söd'he krotad mez’. | ||
А в этом доме каждую ночь крысы съедали человека. | ||
I vot ižand ihastįi, pani ukeižen otdel'nijaha komnataha magatta i duumeib iče: | ||
Хозяин обрадовался, уложил спать старичка в отдельную комнату и думает: | ||
«Pust’ södaze krotad, takouski mužik om.» | ||
«Пусть съедят крысы. Таковский и мужичок». | ||
Ver’ ukeine komnataha i kažiižen ot’ havadeižespei i pani laptaha. | ||
Лег старичок в комнате, взял из мешка котенка и положил рядом. | ||
Homesel heraštihe, ka laval kogo kolieid krotid: kažiine kaikid rikei. | ||
Утром проснулся и видит: на полу целая куча мертвых крыс, котенок всех задавил. | ||
Ižand küzzub: | ||
Хозяин спрашивает: | ||
- Kut sina rikeid ningoman kogon? | ||
– Как ты убил такую кучу? | ||
Ukeine sanub: | ||
Старичок говорит: | ||
- Milei om zveriine, kudamb rikkob, a jesli annet dengeid, ka mina teiletei datan. | ||
– У меня есть такой зверек, который убивает, а если дашь мне денег, то я оставлю его вам. | ||
Ižand andei dengad i läks’ ukeine kodihepei. | ||
Хозяин дал денег, и пошел старичок домой. | ||
Tuli laptemba i näggob: hänen pertin sijas seižub suur’ hivä pert’. | ||
Стал подходить [к дому] и видит: на месте его избы стоит большой хороший дом. | ||
Mäniškanz’ laptemba i näggob: lähtob pertišpei bohat mez’ i ozutab kädel, miise: «Ala tule laptaha i lähte necil ploššadilpei.» | ||
Стал приближаться к дому и видит: выходит из дома богатый человек и показывает рукой, что подходить, мол, нельзя, уходи, дескать, отсюда. | ||
Ukeine ištįihe kivele i voikud voikaškanz’ i veik sen verdan, miise hänen kündlišpei tegihe suur’ Äniine i uppot’ bohačun kodin. I ukeine läks’ hiviš meliš edeleze i edeleze. | ||
Старичок сел на камень и заплакал. Он плакал столько, что из его слез образовалось большое Онего и потопило дом богача, а старичок, довольный, пошел дальше. |