Продолжение проекта: Открытый корпус вепсского и карельского языков

Корпус вепсского языка

Тексты

Список текстов / подкорпус вепсских сказок


Аk pagižiškanz

подкорпус вепсских сказок

средневепсский диалект, западные говоры

Информант: Микшина Марфа Захарьевна, г.р. 1910, место записи: Ладва (Ladv), Подпорожский р-н, Ленинградская обл., г. записи: 1980, записали: Онегина Нина Федоровна

Вепсские народные сказки, (1996), с. 115-118; ф/архив ИЯЛИ КарНЦ РАН: № 2624/6, НА КарНЦ, кол.83, ед.хр.150

Аk pagižiškanz

   

Жена заговорила

 
Ende eliba uk da ak.    Раньше жили старик и старуха.
   
Oli üks’ tütar.    Была у них одна дочь.
   
Hüva.    Хорошо.
   
Nece ak mugažo koli, mam.    Эта женщина тоже умерла, мать.
   
A nece tat necen tütren offot kuti hänele otta mehele.    А отцу-то захотелось взять как бы свою уже свою дочь .
   
Ii teda kut rata.    Не знает, как это сделать.
   
Mänd'he hö mecha tatazeke radole, entä mida radmaha. Mänd'he.    Собрались они с отцом на работу в лес (не знаю, на какую работу).
   
- Astu, sanub, – mänemei mecha minunke.    – Идем, – говорит, – со мною в лес.
   
Mäniba.    Пошли.
   
A hän mecha-se töndui tatazeke, dei bab se hänele nevoi:    Когда собралась она в лес с отцом, бабка ей наказала:
   
- Mäned mecha-se ka, ota sugeine da harj» (a koumanden se en mušta min’ käski otta).    – Пойдешь в лес, так возьми гребешок да щетку (а что третье велела взять – не помню).
   
Dei nece oti, dei mäniba tatazeke mecha.    Взяла она все это, и пошли с отцом в лес.
   
Mäniba dei süiba dei sanub:    Пришли, поели и говорит отец:
   
- Tütar, naske minei päs kacuhta teid’.»    – Дочь, поищи-ка в голове вшей.
   
Tataze pan’ pän üskha.    Отец положил голову ей на колени.
   
A neičukeine nägeb, mise tat jo ii čomin' hänenke otnosiše.    А девочка видит, что отец некрасиво с ней поступает.
   
- Oi, sanub, – tatoi, užoske mina mänen nakhu kuzoudamoi penshan taga.»    – Ой, – говорит, – отец, подожди-ка, я пойду пописаю там, за кустиками.
   
Hän sanub:    Отец говорит:
   
- Ka ala penshiže, kusto minun aigan.    – Не ходи в кусты, мочись тут, при мне.
   
- A ii, nehorošo sinun aigan mända.    – Да нет, нехорошо при тебе.
   
Dei nece niižne pagen’, nägeb, mise hän jo ii čomi'n... tatazeke-se.    Девушка и убежала, чувствует что-то недоброе...
   
Pagen’ dei jokseb dorogadmö.    Бежит по дороге.
   
Joksi, joksi, joksi, a nece hänele jäl'ghe.    Бежала, бежала, бежала, а он вслед.
   
Hän joksi, joksi, joksi, joksi, taci hänele harjan (pän suktes oma harjad enččed). Harjan taci ka mugoi pihk kazvoi, nikut pihkus-se ii sa ličtäs.    Она бежала, бежала, бежала, бежала, бросила ему щетку (раньше были такие щетки для головы. Щетку бросила – и вырос густой лес, через который не пробраться.
   
A nece uk jo neciš pihkus ličoihe, ličoihe, a se neičukeine kaiken aigan uidib tataspei-se, uidib.    Но старик пробился через эту чащу, а та девушка все время уходит от отца, все убегает.
   
Hän sikš taci harjan se, mise pidemba uidiiš. Nu dei joksi, joksi... Nece jo mužik pihkus ličoihe, niičukeižele sanub:    Она бросила щетку, чтобы отец быстрее отстал. Ну и бежала, бежала... А этот мужик пробрался сквозь чащу, грозит девушке:
   
- Užo, sanub, – tabadan, užo, tabadan.-    – Ужо, – говорит, – поймаю я тебя.
   
Nece niičukeine kulob, kulob tat jo hiikab: «Užo, tabadan.» Nece uk möst joksob tomarom- se.    А девушка слышит, слышит как отец кричит: «Ужо поймаю». И этот отец все бежит вдогонку.
   
Nece niičukeine joksi, joksi dei taci sugan, luižen sugan.    Девочка бежала-бежала и бросила гребешок, костяной гребешок.
   
Sugan taci, mugoi mägi tegihe, libed ogromni se, sugaspei, diki libed mägi.    Гребешок бросила – и появилась огромная гора, очень скользкая гора.
   
Mužik libub, libub mägen-se – tagas šurahtab, ii vei.    Мужик поднимается, поднимается на гору и снова скатывается вниз, не может подняться.
   
A nece niičukeine kaika pageneb, kaika jokseb, [mužik] ii vei libuda ka.    А девушка все убегает, мужик-то не может на гору подняться.
   
Möst jokseb, jokseb, libub, libub ülähaks i möst orgho päzub, libed mägi-se, luine.    Опять спешит, поднимается наверх, опять вниз падает, гора-то скользкая, костяная.
   
Niičukeine pagen’ edahaks jo.    Девочка уже далеко убежала.
   
Möst kulišt’:    Опять слышит:
   
- Užo mina tabadan, narovi, sinun tabadan.    – Ужо я тебя поймаю, подожди, я тебя поймаю!
   
Hänele jänu üks’ kereine.    А у девочки остался один клубок.
   
Otab i necen kereižen tacib, nece jo kuumanden veššan. Kereižen tacib i kereižespei tegihe jogi, süvä diki jogi. Taci.    Берёт и бросасет этот клубок (это уже третий предмет). Клубок бросает, и из клубка образовалась река, очень глубокая река.
   Бросила.
Niičukeine, näged, proidi, a jogi-se tatan edehe jäi.    
   Сама, видишь, прошла, а река-то осталась перед отцом.
Tat jogirandha tuli, heikab:    
   Отец появился у берега и кричит:
- Ehtata, tütar, ehtata, en kosketa, en ota mehele dei en kosketa.    
   – Дочь, переправь меня, я не трону тебя, замуж не возьму и не трону!
A nece niičukeine sanub:    
   А девочка говорит:
- En ehtata.    
   – Не переправлю!
Hän molihe, molihe:    
   Отец умолял-умолял:
- Ehtata, ehtata.    
   – Переправь, переправь!
Hän ii ehtata.    
   Она не переправила.
Tat oti, ičeze kilad čapį dei huneiž niičukeižele-se, dei putuiba niičukeižele-se uugale. Taci kilad-ne, dei uugale putuiba.    
   Отец взял, отрезал свои яйца, швырнул девочке-то, попали они девочке на плечо. Бросил яйца, и они попали в плечо.
Dei nece niičukeine sanub:    
   Девочка говорит:
- Oi, mina gor’ki, ani tatan se čudan radoi. Kacuške, sanub, – kilad čapį, uugale minii huneiž.    
   – Ой, я горемычная, отец-то начудил, смотри-ка, – говорит, – отрезал яйца-дразнилки и швырнул мне на плечо.
Nene kilad-ne.    
   Эти дразнилки-то.
Ani tatan-se čudan radoi: kilad uugale    
taci.    Отец начудил: яйца-дразнилки швырнул на плечо.
   
I lähtkį ii i pagištas, min’ niičukeine sanub, sen i kilad sanutas.    И не уходят с плеча, и что девочка скажет, то они и повторяют.
   
Hüvä.    Хорошо.
   
Nece niičukeine kodihe mäni, nikelle sanu ii nimidä. Minni sanub, ka edelez kilad-gi sanutas.    Пришла эта девочка домой. Никому ничего не говорит: что бы ни сказала, дразнилки повторяют.
   
Tuliba svatud, svatud tuliba. Nece tat ii nimidä. Tedab, ninga ratud, ka ii nimidä.    Пришли сваты. Сваты пришли, отец помалкивает, что так наколдовал.
   
-Nu, sanub, – otta voitei mehele, kuume vot jo tütar ii pagiže.    – Ну, – говорит, – замуж можете взять, но уже три года дочь молчит.
Nece niičukeine ii pagiže ni kenenke: ni tatanke, ni kenenke, iisa.     Эта девушка ни с кем не разговаривает, ни с отцом, ни с кем, нельзя:
   
Pagižiškab, ka hänou pagištas    Ведь она заговорит – и дразнилки начнут повторять.
nenod kilad.    
   – Берите хоть не берите, а все молчит.
- Otkat, hot’ ougat, a pagiže ii.    
   Мужик говорит:
Nece mužik sanub:    
   – Я возьму ее замуж, со мной она станет говорить.
- Mina otan mehele, ka pagižiškandeb minunked.    
   Устроили свадьбу, гуляют на свадьбе.
Tegiba svad'ban. Nu dei svad'boitasoi. Svad'ban tegiba.    Свадьбу устроили.
   
Nece mužikanke nimidä ii pagiže.    А девушка ничего не говорит с мужем.
   
Tegi hän lapsen nece ak.    Родила дочь эта женщина.
   
- Ii pagiže, ka, sanub, – rikon necen niičukeižen, ka pagižiškandeb, vet’ žaldiičiškandeb.    – Молчит, – сердится муж, – а вот убью девочку, так заговорит, ведь будет жалеть дочь.
   
Nu dei ičeze lapsen rikoi.    Ну и убил своего ребенка.
   
Hän ii sanund daže nimidä, nece ak, tirpi, ii pagiže.    А жена ничего не сказала, молчит, терпит, не разговривает
   
No, hüva.    Ну, хорошо.
   
- En tä, sanub, mužik, – min’ zavotta, ii pagiže nimidä.    – Не знаю, – говорит мужик, – что делать, не говорит жена ничего.
   
A, sanub, – čortu, nain, nain.    К черту, – говорит, – женюсь, женюсь!
   
Otan erasen akan mehele, nu ka minni ka sanub.    Возьму другую жену – так что-нибудь тогда скажет.
   
Nu dei ajei hän svathuzile jagi-baban tütrehe dei jagi-baban tütren mehele otab, dei svad'ban tegiba.    Ну и поехал сватать дочь бабы-яги. Решил взять в жены дочь бабы-яги.
   Готовят свадьбу.
A nece anop, ap (a ostalnijad sigä ol’ keda vei elend-ki, en teda), svad'baha prigotoud'as, ka kahtou päčil pašttas, kiittäs: tuleb svadib tälehtou.    
   А теща и тесть (не знаю, были еще кто или нет, не знаю) готовятся к свадьбе: в двух печах пекут и варят. Сегодня вечером будет свадьба.
A toižhe pert'he necen, kudamb ii pagiže-se, anop-se pani, oigenz' sinnä kiitmähä midä putui, näged.    
   А жену, которая не говорит, теща послала, видишь, туда, в другую избу что-то варить, видишь ли.
Dei kiiti hän kislin', ak se. Kislin' kiiti, kislid'-se mujaht’ luzikeižen:    
   Сварила та кисель, попробовала ложечкой и говорит:
- Oi, sanub, – mitte maged kisel'-se.    
   – Ой, какой кисель-то сладкий.
A kilad-ne:    
   А дразнилки тоже:
- Oi, mitte maged kisel'-se.    
   – Ой, какой кисель-то сладкий.
A nece ak:    
   А женщина:
- Maged ka, sanub, – slötkotagat sinnä.    
   – А сладкий, так прыгайте в него.
Dei nened kilad uugoupei - šlöp kislihe.    
   Эти дразнилки с плеча и шлепнулись в кисель.
Hän necen padan kislinke hvati da män’ irdale da soumad vast hlop.    
   А женщина схватила горшок с киселем, вышла во двор и хлопнула об угол дома.
Nece anop šaraht’ i:    
   А теща вздрогнула:
- Ka, sanub, – nevesk, mi hän ninga hloppab- se?    
   – Да, говорит, - невестка, что там так хлопнуло-то?
- A ni mi, mamei, habįžed hougod päčhe putuiba da hloptetas päčiš.    
   – Да ничего, мать, осиновые дрова в печке трещат.
Nece anop ihastui ka surmhassei: nevesk pagižiškanz ka. A kuume vot eli, ii pagižend nikut.    
   Теша обрадовалась до смерти: невестка заговорила, а ведь три года и не говорила совсем.
A svad'ban varastadas, poigan varastab erasen neveskanke, jagi-baban tütrenked.    
   А все ждут свадьбу. Теща ждет сына с другой невесткой, с дочерью бабы-яги.
Ii teda midä tehta, muga ihastįi.    
   Не знает она, что делать, так обрадовалась.
Svad'buu tuliba.    
   Приехала свадьба.
A anop ii sanu mužikale, mise pagižeb murzei.    
   А теща не говорит сыну, что жена его говорит.
Murzei, kudam pagižeškanz', oti nogikahan padan, šuukuižed platjad päle pan’ dei nogekahan padan hijamiil-ne ninga kandab.    
   А жена, которая заговорила, взяла горшок, весь в саже, а на ней шелковое платье, и несет этот горшок рукавами.
A nece murzei stolan taga, nece jagi-baban tütar-se, ištub da:    
   А эта молодуха за столом, дочь бабы-яги, сидит за столом и говорит:
- Ed nogestaiž platjod-se, andeižid minei murzeimen kactes platjid-ne šuukuižid, a ed nogekahid padoid kandaiž suukuižil platjoil- ne.»    
   – Не пачкала бы платье-то сажей, отдала бы мне, молодке, на которую смотрят, шелковое платье, а не носила бы горшки грязные в шелковом платье.
A nece murzein-se sanub:    
   А жена и говорит:
- Aha, äjou sina loukii, mina tulin' mehele, kuume vot vareižin' anoped, en pagižend, da kuume vot vareižin' apen, en pagižend, da kuume vot vareižin' mužikad, en pagižend.    
   – Аха, больно ты ловкая! Я вышла замуж, так три года боялась тещу – молчала, да три года боялась тестя – не говорила, да три года боялась мужа – сидела молчком.
A sina ezmeižehtou jo šuukuižed platjad jo panižid päle.    
   А ты [заговорила] уже в первый же вечер, захотела шелковое платье надеть.
Ka mužik ka ihastui ka, ii teda, mi zavot't'a.    
   А муж-то так обрадовался, не знает что и делать.
Hippäst’ stolan tagoupei, necen udon murzeimen fati da ubehele händhä sidoi nu da kolomatidme oigenz\ dorogadme.    
   Потом выскочил он из-за стола, схватил новую жену, привязал к хвосту жеребца и пустил по ухабистой дороге.
A mužik enččen akeiženke jäi eloile.    
   И стал мужик жить со своей прежней женой.
Nu dei tänambeigi eletas tat dei mam, dei ak, dei mužik.   
   Ну, и сегодня живут отец, мать, жена и муж.