подкорпус вепсских сказок
средневепсский диалект, восточные говоры
Информант: Калинина Александра Леонтьевна, г.р. 1909, урожд. Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., место записи: Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., г. записи: 1981, записали: Онегина Нина Федоровна
Вепсские народные сказки, (1996), с. 155-157; ф/архив ИЯЛИ КарНЦ РАН: № 2663/1, НА КарНЦ, кол.83, ед.хр.158
Kükstut koir da kaži |
Прогнанные собака и кот |
|
Eli endo mellicnik. Mmellic oli gög'uu, mellic gög'uu radoi, kolesoil' oli, gäuhob ülähan, alahan survob kagrad kürzikš. | Жил как-то мельник. Мельница у него была на реке, работала на колесах, вверху муку молола, а внизу толкла овес на блины. | |
Nece mellicnik pidi koiran kaiken, miše mellican karauliž da nutaiž. | Этот мельник держал собаку, чтобы лаяла, мельницу караулила. | |
A sid vuu elotihe deruunas uk da staruh gö vanhad ka kaži gö vanhtui. | А тут же в деревне жили старик со старухой, старенькие. Да и кот ихний состарился. | |
A necuu mellicnikau koir vanhtunu, ii nutaškanu, vorįd pästliškanz’ mellicaha. | У мельника собака стала старая, перестала лаять и стала воров на мельницу пропускать. | |
Kažin' küks’ nece emag, staruh da uk kükstihe. | Хозяйка прогнала кота, старик со старухой прогнали. | |
Tuli kaži püudho, ištuihez mägudolo, voikab, mäugab: | Он пришел в поле, сел на бугорок, плачет, мяукает: | |
- Kuni mina godimoi, mina hirid' taboitelin', hiiden veššad sohran'ain', ka hö mindain' baregoitihe. | – Я до тех пор годился, пока мышей ловил, их добро охранял, так и они меня | |
берегли. | ||
Tegimoi vanh, en kulo, emboi hirid' tabata, mindain' kükstihe. | ||
Стал стар, перестал слышать, не могу мышей ловить – меня и выгнали. | ||
Miniin' om abid. | ||
Обидно мне. | ||
A kacauz’ – koir astub. | ||
Видит, идет собака. | ||
- A kuna miniin' koiraspäi uitta? | ||
– А куда мне убежать от собаки? | ||
A kuna mina uiduškan, mina göksta-ki emboi, s'orono koir tabadab. | ||
Куда я побегу, я и бежать-то не могу, все равно собака поймает. | ||
A koir ii uraida, ii nuta. | ||
А собака не рычит, не лает. | ||
No, hän küzub: | ||
Ну, он и спрашивает: | ||
- Kuna, koiraine, läksid'? | ||
– Куда, собачка, пошла? | ||
– Ka kuna mina läksin', - voikume koir pagižeb, – kuni mina olin' mellicau, ižand radoi minun, nu ka mina godimoi, karaulin' mellican, vorįd' mina en pästnu, nutin', taboitelin', a nügut en godiškannukso, mindain' kükstihe kodiupäi. | ||
– Да куда я пошла, – со слезами говорит собака, – пока я была на мельнице, где хозяин мой работает, ну так я годилась, караулила мельницу, воров не пропускала, лаяла, воров ловила, а теперь я не гожусь, и меня прогнали из дому. | ||
A kaži hänlo vastha pagižeb: | ||
А кот ей говорит: | ||
- Nu, siloi astkam ühtes, mina-ki kuni hired taboitelin' da godimoi, ka pidetihe, mina-ki olon kükstut. | ||
– Ну, тогда пойдем вместе, я тоже – пока мышей ловил, так меня держали, годился, а теперь меня прогнали. | ||
Asttihe, asttihe mecha. | ||
Шли, шли они по лесу. | ||
Putui hiile reboi vastha: | ||
Навстречу им лиса: | ||
- Kuna, kaži da koir, läksitt? | ||
– Куда, кот и собака, пошли? | ||
A koir pagižeb: | ||
А собака говорит: | ||
- Sina, reboi, ala pahoin' kažile pagiže, nece om kaikide zveride päu car’, kaikid' proveriškab mecas, ked kus elotas: händikahad, kus elotas reboid', kus elotas gänišad. | ||
– Ты, лиса, не очень-то с котом разговаривай: это ведь царь над всеми зверьми, всех в лесу будет проверять, кто где живет: волки где, где лисицы живут, | ||
Sina, reboi, bude void', ka sanu miile, ken kus elab. | где зайцы живут. | |
Nece reboi hiile sanui dei pagižep-ki: | Ты, лиса, расскажи нам, если можешь, кто где живёт. | |
- Otkat mindain'-ki kerdalo, kuna tö, sinna i mina astuškan. | Лиса все им рассказала, а затем говорит: | |
Asttas, putui hiile gänišaine. | – Возьмите и меня с собой, куда вы – туда и я пойду. | |
Nu, gänišaine uitta ladi. | Идут они, навстречу зайчонок. | |
Reboi pagižeb: | Зайчонок хотел ускакать. | |
- Ala uidu, nece om mecahiine car’. | Лиса говорит: | |
Hö asttas mecas provermaha, äjak om miid' mecas životnijid', kaikid' proverdas. | – Не убегай, это лесной царь. | |
No, nenod asttihe, asttihe, väzdihe roukad, söda tahtoidas, göda tahtoidas. | Они идут в лес проверять, сколько нас в лесу зверей, всех проверят. | |
Tuli nituine, a nituižuu se göksob ojaine. | Шли они, шли, устали, бедные, есть захотели, пить захотели. | |
A mägut mugoine hüvä kosogoraine, puhtastadut, oksad oma kuivad ningimad. | Увидели поженку, а по поженке ручеек бежит. | |
A kuiviš oksiš-ne om hir’. | И тут бугорок, косогор хороший, почищенный, такие сухие ветки. | |
A koiraine-se pagižep-ki: | А в этих сухих ветках – мышь. | |
- Davai, sanub, – Kot-Ivanovič, ištkamoiš nakhu da lebaidüugamoiš, a možet tänna ödum. | Собака-то говорит: | |
Dai ödudihe-ki sihe. | – Давай, Кот Иванович, сядем тут да отдохнем, а может, тут и заночуем. | |
Hiihe vüu kondi oli ühtenu. | Да и заночевали тут. | |
Kondi-gi sihe ödui, ištub hiidme. | А к ним присоединился еще медведь. | |
A kondi-se libui pedajihe, a kaži-se vardiičeb hiruden necen lomunnu. | И медведь решил заночевать с ними. | |
Koiraine lämįhuden tegi da kiitab katl'aižes ičelozo čajuden. | Медведь поднялся на сосну, а кот караулит мышонка возле этих веток. | |
A kažiine söda tahtoib ka lomunnu-se ištub. | Собака развела костер и кипятит себе чай в котелке. | |
A kondi-se pedajihe libui da kacub: «Mida neno radaškatas? | А кот есть хочет, поэтому сидит возле веток. | |
Göse mijau ningine car’ mecas, mižo pahoin' pen’? | А медведь влез на сосну и следит, что они будут делать. | |
Mijak ii mindain oliž panda carikš, mina kaikid' suremb.» | «Неужели у нас в лесу такой царь? Почему он такой маленький? | |
Nu, a kaži hiren vardiič, vardiič, hir’-se ku kubahtab, kaži-se ku šarahtab sinna oksihe-se keskhe kuivihe, hiren-se tabadab. | Почему бы не меня поставить царем, я ведь самый большой!» | |
A kondi-se toropihe. | Ну, а кот подкарауливал, подкарауливал мышку, только та шевельнулась, кот как бросится к сухим веткам – и поймал мышку. | |
Kaži-se kondg'alo gäl'ghe ladvha, pedailadvha. | Испугался медведь. | |
Kondi-se bungahtab langeta da langes'-ki sihe. | А кот-то вслед за медведем - прыг – и на вершину сосны. | |
Dai kondi uidi. Enamb ii ozutado. | Медведь как бухнется оттуда | |
и да и упал тут. | ||
A händikaz om vüu hiidennu. | ||
И медведь ушел. Больше не показывается. | ||
Koir pagižep-ki: | ||
А волк еще возле них. | ||
- Söda tahtoim, mida mö söškam? | ||
Собака и говорит: | ||
A mänoko, händikaz, käu miiden üuknan allo. | ||
– Мы есть хотим, что мы будем есть? | ||
Naku ningomau sijau elab minun ižand, hänou om sur’ pahoin' barak, to miniin' barak.» | ||
А поди-ка ты, волк, сходи-ка на наш двор. | ||
Händikaz mäni, zagardospäi hiiden barakon tabaz’, necile ojeiželo toi. | ||
Вот в таком-то месте живет мой хозяин, у него есть большой баран, принеси его! | ||
Ištuihezoiš kaik, a kaži-se sanub-gi: | ||
Волк отправился, поймал в огороде барана, принес к этому ручейку. | ||
- Mina söškan lihäižen, a sina, händikaz, ime kaik čak da sö kiškad, rebita davai. | ||
Сели все, а кот и говорит: | ||
Händikaz rebit’ barakon, vacas kiškad päst’, süi, čakan imi. | ||
– Я буду мясо грызть, а ты, волк, высоси всю кровь да съешь кишки, давай рви! | ||
Händikaz küläine. | ||
Волк разодрал барана, кишки съел, кровь высосал. | ||
I küzup-ki händikaz: | ||
Волк сыт. | ||
- Nügude voib mända, kot-kotofejič, ningine car’?» | ||
И спрашивает волк: | ||
– Voib, mäno. | ||
– Теперь можно уйти, | ||
No, händikaz läks’ ičezo tropime. | наш царь Кот Котофеевич? | |
A nece koir da kaži necon barakon kuni södihe, hätken elotihe ojaižuu. | – Можно, уходи! | |
Ну, волк и ушел по своим тропам. | ||
А собака и кошка, пока доедали этого барана, долго еще жили возле ручья. |