подкорпус вепсских сказок
средневепсский диалект, восточные говоры
Информант: Калинина Александра Леонтьевна, г.р. 1909, урожд. Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., место записи: Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., г. записи: 1981, записали: Онегина Нина Федоровна
Вепсские народные сказки, (1996), с. 155-157; ф/архив ИЯЛИ КарНЦ РАН: № 2663/1, НА КарНЦ, кол.83, ед.хр.158
Kükstut koir da kaži |
Прогнанные собака и кот |
|
| Eli endo mellicnik. Mmellic oli gög'uu, mellic gög'uu radoi, kolesoil' oli, gäuhob ülähan, alahan survob kagrad kürzikš. | Жил как-то мельник. Мельница у него была на реке, работала на колесах, вверху муку молола, а внизу толкла овес на блины. | |
| Nece mellicnik pidi koiran kaiken, miše mellican karauliž da nutaiž. | Этот мельник держал собаку, чтобы лаяла, мельницу караулила. | |
| A sid vuu elotihe deruunas uk da staruh gö vanhad ka kaži gö vanhtui. | А тут же в деревне жили старик со старухой, старенькие. Да и кот ихний состарился. | |
| A necuu mellicnikau koir vanhtunu, ii nutaškanu, vorįd pästliškanz’ mellicaha. | У мельника собака стала старая, перестала лаять и стала воров на мельницу пропускать. | |
| Kažin' küks’ nece emag, staruh da uk kükstihe. | Хозяйка прогнала кота, старик со старухой прогнали. | |
| Tuli kaži püudho, ištuihez mägudolo, voikab, mäugab: | Он пришел в поле, сел на бугорок, плачет, мяукает: | |
| - Kuni mina godimoi, mina hirid' taboitelin', hiiden veššad sohran'ain', ka hö mindain' baregoitihe. | – Я до тех пор годился, пока мышей ловил, их добро охранял, так и они меня | |
| берегли. | ||
| Tegimoi vanh, en kulo, emboi hirid' tabata, mindain' kükstihe. | ||
| Стал стар, перестал слышать, не могу мышей ловить – меня и выгнали. | ||
| Miniin' om abid. | ||
| Обидно мне. | ||
| A kacauz’ – koir astub. | ||
| Видит, идет собака. | ||
| - A kuna miniin' koiraspäi uitta? | ||
| – А куда мне убежать от собаки? | ||
| A kuna mina uiduškan, mina göksta-ki emboi, s'orono koir tabadab. | ||
| Куда я побегу, я и бежать-то не могу, все равно собака поймает. | ||
| A koir ii uraida, ii nuta. | ||
| А собака не рычит, не лает. | ||
| No, hän küzub: | ||
| Ну, он и спрашивает: | ||
| - Kuna, koiraine, läksid'? | ||
| – Куда, собачка, пошла? | ||
| – Ka kuna mina läksin', - voikume koir pagižeb, – kuni mina olin' mellicau, ižand radoi minun, nu ka mina godimoi, karaulin' mellican, vorįd' mina en pästnu, nutin', taboitelin', a nügut en godiškannukso, mindain' kükstihe kodiupäi. | ||
| – Да куда я пошла, – со слезами говорит собака, – пока я была на мельнице, где хозяин мой работает, ну так я годилась, караулила мельницу, воров не пропускала, лаяла, воров ловила, а теперь я не гожусь, и меня прогнали из дому. | ||
| A kaži hänlo vastha pagižeb: | ||
| А кот ей говорит: | ||
| - Nu, siloi astkam ühtes, mina-ki kuni hired taboitelin' da godimoi, ka pidetihe, mina-ki olon kükstut. | ||
| – Ну, тогда пойдем вместе, я тоже – пока мышей ловил, так меня держали, годился, а теперь меня прогнали. | ||
| Asttihe, asttihe mecha. | ||
| Шли, шли они по лесу. | ||
| Putui hiile reboi vastha: | ||
| Навстречу им лиса: | ||
| - Kuna, kaži da koir, läksitt? | ||
| – Куда, кот и собака, пошли? | ||
| A koir pagižeb: | ||
| А собака говорит: | ||
| - Sina, reboi, ala pahoin' kažile pagiže, nece om kaikide zveride päu car’, kaikid' proveriškab mecas, ked kus elotas: händikahad, kus elotas reboid', kus elotas gänišad. | ||
| – Ты, лиса, не очень-то с котом разговаривай: это ведь царь над всеми зверьми, всех в лесу будет проверять, кто где живет: волки где, где лисицы живут, | ||
| Sina, reboi, bude void', ka sanu miile, ken kus elab. | где зайцы живут. | |
| Nece reboi hiile sanui dei pagižep-ki: | Ты, лиса, расскажи нам, если можешь, кто где живёт. | |
| - Otkat mindain'-ki kerdalo, kuna tö, sinna i mina astuškan. | Лиса все им рассказала, а затем говорит: | |
| Asttas, putui hiile gänišaine. | – Возьмите и меня с собой, куда вы – туда и я пойду. | |
| Nu, gänišaine uitta ladi. | Идут они, навстречу зайчонок. | |
| Reboi pagižeb: | Зайчонок хотел ускакать. | |
| - Ala uidu, nece om mecahiine car’. | Лиса говорит: | |
| Hö asttas mecas provermaha, äjak om miid' mecas životnijid', kaikid' proverdas. | – Не убегай, это лесной царь. | |
| No, nenod asttihe, asttihe, väzdihe roukad, söda tahtoidas, göda tahtoidas. | Они идут в лес проверять, сколько нас в лесу зверей, всех проверят. | |
| Tuli nituine, a nituižuu se göksob ojaine. | Шли они, шли, устали, бедные, есть захотели, пить захотели. | |
| A mägut mugoine hüvä kosogoraine, puhtastadut, oksad oma kuivad ningimad. | Увидели поженку, а по поженке ручеек бежит. | |
| A kuiviš oksiš-ne om hir’. | И тут бугорок, косогор хороший, почищенный, такие сухие ветки. | |
| A koiraine-se pagižep-ki: | А в этих сухих ветках – мышь. | |
| - Davai, sanub, – Kot-Ivanovič, ištkamoiš nakhu da lebaidüugamoiš, a možet tänna ödum. | Собака-то говорит: | |
| Dai ödudihe-ki sihe. | – Давай, Кот Иванович, сядем тут да отдохнем, а может, тут и заночуем. | |
| Hiihe vüu kondi oli ühtenu. | Да и заночевали тут. | |
| Kondi-gi sihe ödui, ištub hiidme. | А к ним присоединился еще медведь. | |
| A kondi-se libui pedajihe, a kaži-se vardiičeb hiruden necen lomunnu. | И медведь решил заночевать с ними. | |
| Koiraine lämįhuden tegi da kiitab katl'aižes ičelozo čajuden. | Медведь поднялся на сосну, а кот караулит мышонка возле этих веток. | |
| A kažiine söda tahtoib ka lomunnu-se ištub. | Собака развела костер и кипятит себе чай в котелке. | |
| A kondi-se pedajihe libui da kacub: «Mida neno radaškatas? | А кот есть хочет, поэтому сидит возле веток. | |
| Göse mijau ningine car’ mecas, mižo pahoin' pen’? | А медведь влез на сосну и следит, что они будут делать. | |
| Mijak ii mindain oliž panda carikš, mina kaikid' suremb.» | «Неужели у нас в лесу такой царь? Почему он такой маленький? | |
| Nu, a kaži hiren vardiič, vardiič, hir’-se ku kubahtab, kaži-se ku šarahtab sinna oksihe-se keskhe kuivihe, hiren-se tabadab. | Почему бы не меня поставить царем, я ведь самый большой!» | |
| A kondi-se toropihe. | Ну, а кот подкарауливал, подкарауливал мышку, только та шевельнулась, кот как бросится к сухим веткам – и поймал мышку. | |
| Kaži-se kondg'alo gäl'ghe ladvha, pedailadvha. | Испугался медведь. | |
| Kondi-se bungahtab langeta da langes'-ki sihe. | А кот-то вслед за медведем - прыг – и на вершину сосны. | |
| Dai kondi uidi. Enamb ii ozutado. | Медведь как бухнется оттуда | |
| и да и упал тут. | ||
| A händikaz om vüu hiidennu. | ||
| И медведь ушел. Больше не показывается. | ||
| Koir pagižep-ki: | ||
| А волк еще возле них. | ||
| - Söda tahtoim, mida mö söškam? | ||
| Собака и говорит: | ||
| A mänoko, händikaz, käu miiden üuknan allo. | ||
| – Мы есть хотим, что мы будем есть? | ||
| Naku ningomau sijau elab minun ižand, hänou om sur’ pahoin' barak, to miniin' barak.» | ||
| А поди-ка ты, волк, сходи-ка на наш двор. | ||
| Händikaz mäni, zagardospäi hiiden barakon tabaz’, necile ojeiželo toi. | ||
| Вот в таком-то месте живет мой хозяин, у него есть большой баран, принеси его! | ||
| Ištuihezoiš kaik, a kaži-se sanub-gi: | ||
| Волк отправился, поймал в огороде барана, принес к этому ручейку. | ||
| - Mina söškan lihäižen, a sina, händikaz, ime kaik čak da sö kiškad, rebita davai. | ||
| Сели все, а кот и говорит: | ||
| Händikaz rebit’ barakon, vacas kiškad päst’, süi, čakan imi. | ||
| – Я буду мясо грызть, а ты, волк, высоси всю кровь да съешь кишки, давай рви! | ||
| Händikaz küläine. | ||
| Волк разодрал барана, кишки съел, кровь высосал. | ||
| I küzup-ki händikaz: | ||
| Волк сыт. | ||
| - Nügude voib mända, kot-kotofejič, ningine car’?» | ||
| И спрашивает волк: | ||
| – Voib, mäno. | ||
| – Теперь можно уйти, | ||
| No, händikaz läks’ ičezo tropime. | наш царь Кот Котофеевич? | |
| A nece koir da kaži necon barakon kuni södihe, hätken elotihe ojaižuu. | – Можно, уходи! | |
| Ну, волк и ушел по своим тропам. | ||
| А собака и кошка, пока доедали этого барана, долго еще жили возле ручья. |