подкорпус вепсских сказок
средневепсский диалект, восточные говоры
Информант: Калинина Александра Леонтьевна, г.р. 1909, урожд. Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., место записи: Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., г. записи: 1981, записали: Онегина Нина Федоровна
Вепсские народные сказки, (1996), с. 165-166; ф/архив ИЯЛИ КарНЦ РАН: № 2663/9, НА КарНЦ, кол.83, ед.хр.161
Sarnaine Olönuškan näht |
Сказка об Аленушке |
|
Elotihe uk da ak. | Жили старик со старухой. | |
Akaine se kol’, döočkäine gäi. | Старушка умерла, осталась девочка. | |
A mužikalo tariž naida. | А мужику надо жениться. | |
A side oli deruunas se ičeze döočkäštme vüuki leskiak. | А тут же в деревне жила вдова с дочерью. | |
Nece mužik nai hänou. | Мужик и женился на ней. | |
Olönuška oli mužikan tütär, a hänou Mašenka [akan tütär]. | Дочь мужика звали Аленушкой, а дочь вдовы – Машенькой. | |
A läks’ nece mužikäine Šalha podvodaha, kaiken ajelihezoiš podvodaha, ninga elotihe ka. | Поехал мужик в извоз в Шалу, он все ездил на заработки, тем они и жили. | |
A nece mačoha sädod döočkäižen rušit’, ühten räcnäižen gät’ pälo, tufläižed gäugha pani. | А мачеха затеяла девочку извести, раздела ее, одну сорочку оставила и туфельки. | |
Hänt püudho vei, kegon pähä ištut’ (rugišt’ oli kezou rahndud). | Отвезла девочку в поле, усадила на стог (рожь была сжата). | |
Nu, ištut’ kegon pähä. | Ну, усадила на стог. | |
Pakaine se pačkäidab. | Мороз-то трещит: | |
«Döočkäine, läm vai vilu?» | – Девочка, тепло или холодно? | |
– «A läm, läm, da ii keza, hüvä, hüvä, da ii rodni mam.» | – А тепло-тепло, да не лето, хороша-хороша, да не родная мать. | |
A pakaine andoi hänlo valencaižed gäugha döočkäželo. | Мороз дал девочке валеночки. | |
Toižuu homesuu möst gö pačkäidab pakaine pahoin. | На следующее утро опять Мороз сильно трещит: | |
«Döočkäine, läm vai vilu?» | – Девочка, тепло или холодно? | |
– «A läm, läm, läm, da ii keza, hüvä, hüvä, da ii rodni mam, a mačoha.» | – А тепло-тепло, да не лето, хороша-хороша, да не родная мать, а мачеха. | |
Hän andoi pöužen hänlo pakaine. | Мороз дал ей шубку. | |
Möst kuumandou homesuu vüu vilumb, a döočkäine ii külmänd, kegon päs, da hiinou ka, pöiš ka... | На третье утро еще холоднее, а девочка не мерзнет: сидит на стогу в сене да шуба на ней. | |
Möst gö pakaine paigäiž: | Опять Мороз треснул: | |
«Döočkäine, läm vai vilu?» | – Девочка, тепло или холодно? | |
– «Läm, läm, läm, da ii keza, hüvä, hüvä, da ii rodni mam, a mačoha.» | – Тепло-тепло, да не лето, хороша-хороша, да не родная мать, а мачеха. | |
A pakaine sidoi hänlo lämän paikan pähä. | И Мороз одел ей тёплый платок на голову. | |
Nu i döočkäine nece hiinau katauzihe vähäižuu da ištupki. | Ну, девочка прикрылась немного сеном и сидит. | |
A nece mačoha tuli ecmähä, kacta, külmehtui gö, ka tähäsai kegonpäspäi katihez maha. | А мачеха пришла искать, посмотреть, как та, верно, уже замерзла и скатилась со стога. | |
Tuli, kacauz’, nikus iile langenut. | Пришла. Посмотрела – нигде нет. | |
«Nu, langen’, da kenni hänt sei.» | «Ну, упала она, да кто-нибудь ее съел». | |
Kegon päs ii nägu, hiinan au ištub ka. | На стогу ее и не видно: под сеном сидит. | |
Ot’ da läkski tagaze. | И ушла мачеха обратно. | |
A süu aigau tat se tuli kodihe podvodame. | А тем временем отец приехал домой с подводой. | |
«Kus olid?» | – Где была? | |
– «A olin naku kegon kacuin.» | – А ходила посмотреть стог. | |
– «A kus döočkäine?» | – А где девочка? | |
– «A en teda kuna i uidnu om.» | – А не знаю, куда она ушла. | |
Uk: | Старик: | |
«Nuko hänon gälgideme mända minei ajada.» | – А пойти-ка мне по ее следам. | |
Mäni da aji, ka döočkäine ištub kegon päs, valencaižed udod, pöu uz’, paikäine puhovi päs. | Поехал, а там девочка сидит на стогу – валеночки новые, шуба новая, платок пуховый на голове. | |
Mužikäine nece ičeze tütruden ot’, korgäu toi kodihe. | Мужик взял свою дочь, в санях привез домой. | |
Tuli kodihe, necon akan hondon neche kegon pähä vei, rušit’ da sidoi hänon hüväs’ti, da ak külmehtuiki sihe kegolo pälo. | Приехал домой, потом отвез эту плохую жену, раздел и усадил на стог, привязал крепко. Так старуха на стогу и замерзла. |