Продолжение проекта: Открытый корпус вепсского и карельского языков

Корпус вепсского языка

Тексты

Список текстов / подкорпус вепсских сказок


Van’ka-durak möb härgäd

подкорпус вепсских сказок

средневепсский диалект, восточные говоры

Информант: Калинина Александра Леонтьевна, г.р. 1909, урожд. Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., место записи: Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., г. записи: 1981, записали: Онегина Нина Федоровна

Вепсские народные сказки, (1996), с. 178-182

Van’ka-durak möb härgäd

   

Ванька-дурак продает быков

 
Elotihe endo čelį kanz: tat da mam, oli hijou kuume poigad.    Жила как-то целая семья: отец, мать, и было у них три сына.
   
No, tat da mam-se koudihe, a gäi hiile kuume härgäd.    Мать и отец умерли, достались им
   три быка.
Üks’-se poig oli durak, da kaks’ se umnįjad oli.    
   Один сын был дурак, а два других –
No, mida tariž tehta?    умные.
   
Härgid' sötta kut? (taufhuu-se ka g'o lumut oli).    Ну, что делать?
   
A nece Van’ka pagižep-ki:    Как быков прокормить? (зимой было дело, уже снег был).
   
- A davaite, velled, mögam härgid'.    Ванька и говорит:
   
– No, mögam. Kuna mö veškam möda?    – А давайте, братья, продадим быков.
   
– A mina lüudan sijan.    – Ну, продадим. А куда мы их отведем?
   
Ičeze härgän ot’, küttoho pani, mecha vei. Kosogorha surhe vei, sinna sidoi necen härgän.    – А я найду место.
   
A pehk oli, ladv-se katkenu, kuivehtunu mec ningitte pedai.    Взял он своего быка, надел веревку, отвел в лес. На большой косогор отвел и там привязал быка.
   
Hän hamaruu iškeb da:    А там было трухлявое дерево, засохшая такая сосна, верхушка-то отломлена.
   
- Dätkim, osta härgäine.    Он бьет по пню обухом да:
   
Iče hän pagižep vastha-ki:    – Дядя, купи бычка. –
   
- Mö.    Сам же и отвечает:
   
– Äjäk andad?    – Продай.
   
– Kuume sadad.    – Сколько дашь?
   
– Konz dengäd?    – Триста.
   
– Raštvoiš dengäd.    – Когда деньги?
   
No, ičeze härgän sidoi neche, iče hän kodihe tuli. Gät’ härgän da.    – В Рождество.
   
Velled küzutas-ki:    Ну, привязал он своего быка, оставил там, а сам домой пришел.
   
- Nu, Van’ka, müid' härgän?»    Братья и спрашивают:
   
– Müin'.    – Ну, Ванька, продал быка?
   
– A miiden härgäd voidkį möda?    – Продал.
   
– Požalui voin'.    – А наших быков можешь продать?
   
Toine vel'l' pagižeb:    – Пожалуй, могу.
   
- Vö minun-ki tämbäi härg.    Один из братьев говорит:
   
Hän möstona küttoho pani, mäni necen-žo pehkonnoks.    – Отведи моего быка сегодня.
   
Hänon härg g'o södud, ühted lud gättud.    Он опять повел быка на привязи, пошел опять к тому же трухлявому дереву.
   
- Dätkim, osta härgäine.    Его бык уже съеден, одни кости оставлены.
   
– Mö, – iče hän pagižeb.    – Дядя, купи бычка.
   
- Äjak andad?    – Продай, – сам он и отвечает.
   
– Kuume sadad.»    – Сколько дашь?
   
– Konz dengäd?    – Триста.
   
– Raštvoikš dengäd.    – Когда деньги?
   
No, möstona sidoi härgän sihe-žo pehkho.    – В Рождество деньги.
   
Läks’ kodihe.    Ну, опять он привязал быка к этому же дереву.
   
Tuli kodihe.    Пошел домой.
   
Velled küzutas:    Пришел домой.
   
- Müid'?    Братья спрашивают:
   
– Müin'.    – Продал?
   
– A kus dengäd?    – Продал.
   
– Raštvoikš dengäd.    – А где деньги?
   
Toine-ki vel'l' möst pagižeb:    – В Рождество будут деньги.
   
- A minei-ki mida hänt sötta, sötta ii miu, mida minii pidada, ve minun-ku,    И второй брат говорит:
Van’ka, härg.    
   – А зачем мне его кормить, кормить-то нечем, для чего мне его держать, отведи и моего быка, Ванька.
Van’ka küttoho pani, härgän vei. Möstona sihe pehkho sidoi.    
   Ванька повел быка на привязи, привел и привязал его к тому же трухлявому дереву.
Vellen-ki härgäd eile, ühted lud    
gättud.    А там быка брата тоже нет, одни кости оставлены.
   
A hän möst sidoi da, mäni da, iškeb hamarou-se da.    Привязал к пеньку быка, стучит обухом да:
   
- Osta härgäine.    – Купи бычка.
   
– Mö.    – Продай.
   
– Äjäk andad?    – Сколько дашь?
   
– Kuume sadad.    – Триста.
   
– Konz dengäd?    – Когда деньги?
   
– Raštvoikš dengäd.    – В Рождество деньги.
   
Sidoi pehkho. Läks’ kodihe.    Привязал к дереву, пошел домой.
   
Tuli kodihe.    Пришел домой.
   
Veli küzup-ki:    Брат спрашивает:
   
- Müid'?    – Продал?
   
– Müin'.    – Продал.
   
– A kus dengäd?    – А где деньги?
   
– Raštvoikš dengäd.    – В Рождество будут деньги.
   
Tuudihe hö läz deruunad-se. Sid om časuunaine.    Пришли они к деревне. Возле деревни часовенка.
   
A časuunaiženno-se putui hiile vastha pap. Pap se sanup-ki:    У часовни встречается им поп. Поп-то им и говорит:
   
- Raštvad!    – С Рождеством!
   
Hö lähttihe dengihe.    Они пошли за деньгами.
   
Mändihe kuume velled möst necen pehkonnoks.    Пришли братья к тому же дереву.
   
- Anda dengäd, dätkim, anda dengäd.-    – Отдай деньги, дядя, отдай деньги! –
Nece Van’ka hamaruu tuzib necon pehkon.    Ванька дубасит обухом по дереву.
   
A velled hänt laitas.    А братья его ругают:
   
- Miččed silei dengät, put-ki g'o kuivahtunut da kaik hapanudod.    – Какие тут тебе деньги: и деревья уже трухлявые да все сгнившие.
Ken silei andaškab dengäd?    Кто тебе здесь деньги отдаст?
   
Van’ka sihesai tuzi pehkon necen, känd', bokalo sord’.    Ванька до того дубасил по тому дереву, что вывернул его с корнем.
   
Sigou kuudad, kuudaižid dengoid', täudod šaugud amuutihe velled.    А там золото, золотые монеты. Полные мешки начерпали братья.
   
Dei Van’ka täuden šaugun amuuz’.    И Ванька начерпал полный мешок.
   
Vähäižuu lumudou kattihe da lähttihe kodihe.    Немного снежком прикрыли и пошли домой.
   
Tuudihe g'o püudhosai – časuunaine.    Дошли до поля, до часовни.
   
Časuunaiženno pap putui vastha.    Возле нее встретился им поп:
   
- Kus tö, velled, olitt?    – Где вы, братья, были?
   
– A-a, kus mö olim ka...    – А-а, где мы были...
   
A vet’ g'ohtui mel'he vellile-ne:    И подумали братья:
«A gesli lähtob pap miide gäl'gime, neno dengäd lüudab i miile enamb ii doidu.    «Если пойдет поп по нашим следам, найдет эти деньги, нам они больше не достанутся.
Nece pap miide kuudan kaiken kandišob kodihe ičelozo.»    Выносит поп всё наше золото
   к себе домой».
Papid' vet uudihe žadnijad pahoin'.    
   Попы ведь были очень жадные.
Hö ottihe, ka mida tehta?    
   Взялись и что делать?
Papin' riktihe, časuunan pälo tačitihe, möst dengäd ottihe i kodihe lähttihe.    
   Взяли они и убили попа, втащили на часовню, взяли опять деньги и домой пошли.
Van’kad küutihe:    
   Ваньке наказали:
- Ala pagiže ni kelle nimida.    
   – Никому ничего не говори.
Tuudihe kodihe velled ningimad bahatad.    
   Домой пришли братья очень богатыми.
Kuz’ nedalid proidi.    
   Прошло шесть недель.
Papid' ečitas, ečitas, nikus papid' eile.    
   Попа ищут, ищут, нигде нет попа.
Öniston g'o keratas. Öništon keratihe, kaikid' kuctihe, nenid vellid'-gi kuctihe dai Van’kad kuctihe.    
   Сорочины уже собрали. Сорочины собрали, всех позвали, и этих братьев тоже позвали, и Ваньку позвали.
A velled-ne sädasoi dai pagištas:    
   А братья собираются да и говорят:
- Sina, Van’ka, ala tulo, mö sinutaiž, mö tomašt’ tom, mö muštam sinutaiž.    
   – Ты, Ванька, не ходи, мы пойдем без тебя, а тебе гостинцев принесем, мы без тебя помянем.
A Van’ka razve tirpab?    
   А Ваньке разве терпится?
Stolan taga rahvaz ištuihezoiš, a Van’ka sinna mäni-ki dai:    
   Народ за стол уселся, и Ванька пошел туда же да и:
- Terfhen elat, keda tö muštat, kudamon mö papin’ se rikoim, ka sen vai?    
   – Здравия желаю, кого вы поминаете? Не того ли попа, которого мы убили?
Velled stolan tagapäi hüpähtadihe, g'okstihe hotkemba.    
   Братья выскочили из-за стола, быстрехонько убежали.
Oli hijau vuu koza, kozan riktihe, časuunan pälo tačitihe. Papin' necon g'og'oh'o vedotihe, pästtihe prolubaha.    
   Была у них коза, они ее убили – и на часовню бросили. Попа оттащили в реку, бросили в прорубь.
A koza karvoikaz ka časounan päu.    
   А на крыше часовни – коза мохнатая.
A Van’kou küzološkatihe sigou öništos se:    
   Там, на поминках, у Ваньки спрашивают:
- A konz tö rikoit, kuna tö panit'?    
   – А когда вы попа-то убили, куда вы его дели?
– A mö tačim časounan pälo.    
   – А мы бросили его на часовню.
No, časounan pälo mändihe proverm'ah'a.    
   Пошли проверять к часовне.
Mändihe, ka Van’ka libui i küzub:    
   Пошли, Ванька поднялся и спрашивает:
- A tijau papil' bard-se oli?    
   – А у вашего попа борода была?
– A bardad iilenu.    
   – Бороды не было.
– A miččed g'augad uudihe? Käbg'ad uudihe?    
   – А какие ноги у него были? Копыта были?
– Kabgid- miiden papiu iilenu, uudihe g'augas sapkad.    
   – Копыт у нашего попа не было, на ногах были сапоги.
– A sarved-no uudihe?    
   – А рога-то были?
– Miiden papiu sarvid' iilenu.    
Van’ka, tači, pästa časuunan päupäi, mö kacaudam, mitte sigou pap om.»    – У нашего попа рогов не было.
   Ванька, брось, опусти с часовни, мы посмотрим, какой там поп.
Van’ka časounan päupäi kozan karahtoit’ pästta.    
   Ванька с часовни козу шарахнул
- Tfu, tfu, Van’kan vaihid kundlod ka, astkat, muštkat pap, g'o pap kozaks kännukso, sidei koza om ka.     вниз.
   
Möst mändihe muštmaha.    – Тьфу, тьфу! Ванькину болтовню послушаешь, так... Подите, поминайте попа, поп уже в козу превратился, коза тут.
   
No, dovaumitihe necon öništon, dai velled elaškatihe pahoin’ hüvin' dai dengäd kandištihe dai Van’ka dai kaik elotas hüvästi ühtes kogos.    Пошли опять поминать.
   
Kaik.   Закончили сорочины. А братья зажили хорошо: выносили себе все деньги. Живут хорошо все вместе, и Ванька с ними.
   
   Все.