подкорпус вепсских сказок
средневепсский диалект, восточные говоры
Информант: Калинина Александра Леонтьевна, г.р. 1909, урожд. Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., место записи: Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., г. записи: 1981, записали: Онегина Нина Федоровна
Вепсские народные сказки, (1996), с. 178-182
Van’ka-durak möb härgäd |
Ванька-дурак продает быков |
|
Elotihe endo čelį kanz: tat da mam, oli hijou kuume poigad. | Жила как-то целая семья: отец, мать, и было у них три сына. | |
No, tat da mam-se koudihe, a gäi hiile kuume härgäd. | Мать и отец умерли, достались им | |
три быка. | ||
Üks’-se poig oli durak, da kaks’ se umnįjad oli. | ||
Один сын был дурак, а два других – | ||
No, mida tariž tehta? | умные. | |
Härgid' sötta kut? (taufhuu-se ka g'o lumut oli). | Ну, что делать? | |
A nece Van’ka pagižep-ki: | Как быков прокормить? (зимой было дело, уже снег был). | |
- A davaite, velled, mögam härgid'. | Ванька и говорит: | |
– No, mögam. Kuna mö veškam möda? | – А давайте, братья, продадим быков. | |
– A mina lüudan sijan. | – Ну, продадим. А куда мы их отведем? | |
Ičeze härgän ot’, küttoho pani, mecha vei. Kosogorha surhe vei, sinna sidoi necen härgän. | – А я найду место. | |
A pehk oli, ladv-se katkenu, kuivehtunu mec ningitte pedai. | Взял он своего быка, надел веревку, отвел в лес. На большой косогор отвел и там привязал быка. | |
Hän hamaruu iškeb da: | А там было трухлявое дерево, засохшая такая сосна, верхушка-то отломлена. | |
- Dätkim, osta härgäine. | Он бьет по пню обухом да: | |
Iče hän pagižep vastha-ki: | – Дядя, купи бычка. – | |
- Mö. | Сам же и отвечает: | |
– Äjäk andad? | – Продай. | |
– Kuume sadad. | – Сколько дашь? | |
– Konz dengäd? | – Триста. | |
– Raštvoiš dengäd. | – Когда деньги? | |
No, ičeze härgän sidoi neche, iče hän kodihe tuli. Gät’ härgän da. | – В Рождество. | |
Velled küzutas-ki: | Ну, привязал он своего быка, оставил там, а сам домой пришел. | |
- Nu, Van’ka, müid' härgän?» | Братья и спрашивают: | |
– Müin'. | – Ну, Ванька, продал быка? | |
– A miiden härgäd voidkį möda? | – Продал. | |
– Požalui voin'. | – А наших быков можешь продать? | |
Toine vel'l' pagižeb: | – Пожалуй, могу. | |
- Vö minun-ki tämbäi härg. | Один из братьев говорит: | |
Hän möstona küttoho pani, mäni necen-žo pehkonnoks. | – Отведи моего быка сегодня. | |
Hänon härg g'o södud, ühted lud gättud. | Он опять повел быка на привязи, пошел опять к тому же трухлявому дереву. | |
- Dätkim, osta härgäine. | Его бык уже съеден, одни кости оставлены. | |
– Mö, – iče hän pagižeb. | – Дядя, купи бычка. | |
- Äjak andad? | – Продай, – сам он и отвечает. | |
– Kuume sadad.» | – Сколько дашь? | |
– Konz dengäd? | – Триста. | |
– Raštvoikš dengäd. | – Когда деньги? | |
No, möstona sidoi härgän sihe-žo pehkho. | – В Рождество деньги. | |
Läks’ kodihe. | Ну, опять он привязал быка к этому же дереву. | |
Tuli kodihe. | Пошел домой. | |
Velled küzutas: | Пришел домой. | |
- Müid'? | Братья спрашивают: | |
– Müin'. | – Продал? | |
– A kus dengäd? | – Продал. | |
– Raštvoikš dengäd. | – А где деньги? | |
Toine-ki vel'l' möst pagižeb: | – В Рождество будут деньги. | |
- A minei-ki mida hänt sötta, sötta ii miu, mida minii pidada, ve minun-ku, | И второй брат говорит: | |
Van’ka, härg. | ||
– А зачем мне его кормить, кормить-то нечем, для чего мне его держать, отведи и моего быка, Ванька. | ||
Van’ka küttoho pani, härgän vei. Möstona sihe pehkho sidoi. | ||
Ванька повел быка на привязи, привел и привязал его к тому же трухлявому дереву. | ||
Vellen-ki härgäd eile, ühted lud | ||
gättud. | А там быка брата тоже нет, одни кости оставлены. | |
A hän möst sidoi da, mäni da, iškeb hamarou-se da. | Привязал к пеньку быка, стучит обухом да: | |
- Osta härgäine. | – Купи бычка. | |
– Mö. | – Продай. | |
– Äjäk andad? | – Сколько дашь? | |
– Kuume sadad. | – Триста. | |
– Konz dengäd? | – Когда деньги? | |
– Raštvoikš dengäd. | – В Рождество деньги. | |
Sidoi pehkho. Läks’ kodihe. | Привязал к дереву, пошел домой. | |
Tuli kodihe. | Пришел домой. | |
Veli küzup-ki: | Брат спрашивает: | |
- Müid'? | – Продал? | |
– Müin'. | – Продал. | |
– A kus dengäd? | – А где деньги? | |
– Raštvoikš dengäd. | – В Рождество будут деньги. | |
Tuudihe hö läz deruunad-se. Sid om časuunaine. | Пришли они к деревне. Возле деревни часовенка. | |
A časuunaiženno-se putui hiile vastha pap. Pap se sanup-ki: | У часовни встречается им поп. Поп-то им и говорит: | |
- Raštvad! | – С Рождеством! | |
Hö lähttihe dengihe. | Они пошли за деньгами. | |
Mändihe kuume velled möst necen pehkonnoks. | Пришли братья к тому же дереву. | |
- Anda dengäd, dätkim, anda dengäd.- | – Отдай деньги, дядя, отдай деньги! – | |
Nece Van’ka hamaruu tuzib necon pehkon. | Ванька дубасит обухом по дереву. | |
A velled hänt laitas. | А братья его ругают: | |
- Miččed silei dengät, put-ki g'o kuivahtunut da kaik hapanudod. | – Какие тут тебе деньги: и деревья уже трухлявые да все сгнившие. | |
Ken silei andaškab dengäd? | Кто тебе здесь деньги отдаст? | |
Van’ka sihesai tuzi pehkon necen, känd', bokalo sord’. | Ванька до того дубасил по тому дереву, что вывернул его с корнем. | |
Sigou kuudad, kuudaižid dengoid', täudod šaugud amuutihe velled. | А там золото, золотые монеты. Полные мешки начерпали братья. | |
Dei Van’ka täuden šaugun amuuz’. | И Ванька начерпал полный мешок. | |
Vähäižuu lumudou kattihe da lähttihe kodihe. | Немного снежком прикрыли и пошли домой. | |
Tuudihe g'o püudhosai – časuunaine. | Дошли до поля, до часовни. | |
Časuunaiženno pap putui vastha. | Возле нее встретился им поп: | |
- Kus tö, velled, olitt? | – Где вы, братья, были? | |
– A-a, kus mö olim ka... | – А-а, где мы были... | |
A vet’ g'ohtui mel'he vellile-ne: | И подумали братья: | |
«A gesli lähtob pap miide gäl'gime, neno dengäd lüudab i miile enamb ii doidu. | «Если пойдет поп по нашим следам, найдет эти деньги, нам они больше не достанутся. | |
Nece pap miide kuudan kaiken kandišob kodihe ičelozo.» | Выносит поп всё наше золото | |
к себе домой». | ||
Papid' vet uudihe žadnijad pahoin'. | ||
Попы ведь были очень жадные. | ||
Hö ottihe, ka mida tehta? | ||
Взялись и что делать? | ||
Papin' riktihe, časuunan pälo tačitihe, möst dengäd ottihe i kodihe lähttihe. | ||
Взяли они и убили попа, втащили на часовню, взяли опять деньги и домой пошли. | ||
Van’kad küutihe: | ||
Ваньке наказали: | ||
- Ala pagiže ni kelle nimida. | ||
– Никому ничего не говори. | ||
Tuudihe kodihe velled ningimad bahatad. | ||
Домой пришли братья очень богатыми. | ||
Kuz’ nedalid proidi. | ||
Прошло шесть недель. | ||
Papid' ečitas, ečitas, nikus papid' eile. | ||
Попа ищут, ищут, нигде нет попа. | ||
Öniston g'o keratas. Öništon keratihe, kaikid' kuctihe, nenid vellid'-gi kuctihe dai Van’kad kuctihe. | ||
Сорочины уже собрали. Сорочины собрали, всех позвали, и этих братьев тоже позвали, и Ваньку позвали. | ||
A velled-ne sädasoi dai pagištas: | ||
А братья собираются да и говорят: | ||
- Sina, Van’ka, ala tulo, mö sinutaiž, mö tomašt’ tom, mö muštam sinutaiž. | ||
– Ты, Ванька, не ходи, мы пойдем без тебя, а тебе гостинцев принесем, мы без тебя помянем. | ||
A Van’ka razve tirpab? | ||
А Ваньке разве терпится? | ||
Stolan taga rahvaz ištuihezoiš, a Van’ka sinna mäni-ki dai: | ||
Народ за стол уселся, и Ванька пошел туда же да и: | ||
- Terfhen elat, keda tö muštat, kudamon mö papin’ se rikoim, ka sen vai? | ||
– Здравия желаю, кого вы поминаете? Не того ли попа, которого мы убили? | ||
Velled stolan tagapäi hüpähtadihe, g'okstihe hotkemba. | ||
Братья выскочили из-за стола, быстрехонько убежали. | ||
Oli hijau vuu koza, kozan riktihe, časuunan pälo tačitihe. Papin' necon g'og'oh'o vedotihe, pästtihe prolubaha. | ||
Была у них коза, они ее убили – и на часовню бросили. Попа оттащили в реку, бросили в прорубь. | ||
A koza karvoikaz ka časounan päu. | ||
А на крыше часовни – коза мохнатая. | ||
A Van’kou küzološkatihe sigou öništos se: | ||
Там, на поминках, у Ваньки спрашивают: | ||
- A konz tö rikoit, kuna tö panit'? | ||
– А когда вы попа-то убили, куда вы его дели? | ||
– A mö tačim časounan pälo. | ||
– А мы бросили его на часовню. | ||
No, časounan pälo mändihe proverm'ah'a. | ||
Пошли проверять к часовне. | ||
Mändihe, ka Van’ka libui i küzub: | ||
Пошли, Ванька поднялся и спрашивает: | ||
- A tijau papil' bard-se oli? | ||
– А у вашего попа борода была? | ||
– A bardad iilenu. | ||
– Бороды не было. | ||
– A miččed g'augad uudihe? Käbg'ad uudihe? | ||
– А какие ноги у него были? Копыта были? | ||
– Kabgid- miiden papiu iilenu, uudihe g'augas sapkad. | ||
– Копыт у нашего попа не было, на ногах были сапоги. | ||
– A sarved-no uudihe? | ||
– А рога-то были? | ||
– Miiden papiu sarvid' iilenu. | ||
Van’ka, tači, pästa časuunan päupäi, mö kacaudam, mitte sigou pap om.» | – У нашего попа рогов не было. | |
Ванька, брось, опусти с часовни, мы посмотрим, какой там поп. | ||
Van’ka časounan päupäi kozan karahtoit’ pästta. | ||
Ванька с часовни козу шарахнул | ||
- Tfu, tfu, Van’kan vaihid kundlod ka, astkat, muštkat pap, g'o pap kozaks kännukso, sidei koza om ka. | вниз. | |
Möst mändihe muštmaha. | – Тьфу, тьфу! Ванькину болтовню послушаешь, так... Подите, поминайте попа, поп уже в козу превратился, коза тут. | |
No, dovaumitihe necon öništon, dai velled elaškatihe pahoin’ hüvin' dai dengäd kandištihe dai Van’ka dai kaik elotas hüvästi ühtes kogos. | Пошли опять поминать. | |
Kaik. | Закончили сорочины. А братья зажили хорошо: выносили себе все деньги. Живут хорошо все вместе, и Ванька с ними. | |
Все. |