диалектные тексты
средневепсский диалект
Информант: Калинина Александра Леонтьевна, г.р. 1909, урожд. Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., место записи: Пондала (Pondal), Бабаевский р-н, Вологодская обл., г. записи: 1962, записали: Зайцева Мария Ивановна, Муллонен Мария Ивановна
М. Зайцева, М. Муллонен, Образцы вепсской речи, (1969), с. 114-117; ф/архив ИЯЛИ КарНЦ РАН: № 169/2
Kut mö endo radoim |
Как мы раньше работали |
|
Nüg’ut’ om kolhoznikoile elada süu pahoin’ hüvä, kaik sijad ratas mašinoil’. | Теперь колхозникам хорошо жить: все работы выполняют машинами. | |
A endo mö radoim… semendan liiban, kazvab, zavodid' rahnda, snapuižid’ sirp’üu vičkutad, vičkutad rahnda. Runkkarkun-se kibištab. | А в старину мы работали... Посеем хлеб, вырастет, начнем жать, снопы серпом жнешь, жнешь, спина-то заболит. | |
Kaiken sügüzon rahnod. | Всю осень жнем. | |
Ez’mäi rahnoim, potom ahavoičetam, bapkoile siižutam da semerikoile, panom kegoho. | Сначала жнем, потом сушим, поставим в бабки да в семерики, потом в стога. | |
A mecas vüu radlim haumhuziš ka. | А в лесу еще работали на засеянных пожогах. | |
Panom satoižehe kagrad da ozrad, uug’üu da kalagil’ katam, taufh’üu hänt vedam. | Потом поставим в копна овес и ячмень, соломой и хворостом накроем, зимой вывезем. | |
Potom mö rihelo ahtam da tapam käzil’. | Потом мы свезем в ригу и молотим руками. | |
Rih lämbitadas. ... om, naku om lavaine ülähän, lavaižuu oma žerdid lavašt’ ülemba metrad pol’, miše žar mäniiž alahaks, а ülähaks ladvad, alahaks tüstad. | Ригу натопят... Каменка, сверху настил, от него на полметра выше поставлены жерди, чтобы жар проходил, ставят вниз корешками, а верхушками вверх. | |
Ahtam räduižil’ ninga. Kaks rädušt’ panod snapuižit’ da möst žerdiižed sirdaudad, kaks rädud snapuižit’ da möst žerdiižed, äjäk sigau. | Снопы складывают рядами, два ряда снопов – и снова сдвигают жерди, два ряда снопов – и опять жерди, смотря, сколько там бабок. | |
Küm’nen kuhläšt’ ahtaso rihelo rugišt. | По десять бабок насаживают снопов в ригу. | |
A püudoliižen liiban sügüzuu taplim. | А хлеб, посеянный на полях, осенью молотили. | |
Rahnom, hazgh’a vedam kevaz’liižen semendon, kagran, ozran. | Выжнем, в зарод отвезем урожай весеннего сева: овес, ячмень. | |
Nižud siloi vähan semendolim ka. | Пшеницы тогда мало сеяли. | |
Rugihen ka kegoihe panom, ez’mäi ahavoičetam. | Рожь ставили в копны, сначала сушили. | |
Kegoišpäi rihelo gomn’oho vedam, a gomn’oišpäi rihelo ahtam, möst g’o ningažo panlom. | Из стогов везли на гумно, а из гумна в ригу и там опять также складывали. | |
Gomin’ sur’ vet om. | Гумно большое. | |
Bok om zavalid', a toižes tapad. | В одной стороне сваливаешь, а в другой молотишь. | |
Käzil’ tapad, čepüu. | Молотишь руками, цепом. | |
Čepiš om varz’ i pä. | В цепе есть рукоятка и било. | |
Teged ningiman čepin’: oksan gätad koivižehe mecha, oksaižen käraudad, hän pörupki, luuk tapta, hüvä käduu. | Сделаешь цеп так: оставляешь ветку в березовой палке, эту ветку закрутишь, она и вертится, очень удобно молотить рукой. | |
Kuumen kesken tapad, kahton i nellän i viden. | Молотят вдвоем, втроем, вчетвером и впятером. | |
Mi enamb rahvast, se pahemba kulub tapand-se. | Чем больше людей молотит, тем сильнее слышна молотьба. | |
Hüvä kunduuda laptaspäi. | Хорошо слушать со стороны. | |
Potom kogoižehe rädulo kaiken keratas, vodatoson vodatadas taptos-se näged nu ka vodatostme güvätki langetas pidust lavas kuti meža. | Потом собирают в кучку все семена, осыпавшиеся от молотьбы, как межа в рядок вдоль настила ложится. | |
Ludičem ez’mäi, haravuu neno päupäi hiitam kaik suremban, potom ludau uugesiižuu, uugespäi tehtut, tol’ko ühthe bokha ninga, hüvä ludita. | Сначала сверху снимается граблями покрупнее, потом сметаем в одну сторону метлой, сделанной из соломы. | |
Kaik pähuded lähttas, šujeged, pöhutukhu hänt sidotki. | Все колосья отходят, охвостья. Связывают в снопы. | |
A potom ludičed ludau koiviižes barbaižišpäi hobedišpäi tehtut. Ludičed, potom kogoho kaiken labiduu sirdam, pühkim i pičuižuu labidoižuu tuudam. | А потом сметают метлой из мягких березовых прутьев, потом [все зерна] лопатой сгребаем в кучу, подметем и маленькой лопаточкой провеиваем. | |
Ištuso ... kaik mužikad pahemba tuuduudihe. | Зерно садится. Провеивали чаще всего мужчины. | |
Mužik ka maihäidab kaikime gomnime labidoižuu, tačib güväižed-no, hondombad ka tuloba sinuhuišpäi ningimad lomukahad, a gäredomb güvä kaiken nenaha mäb. | Мужчина как махнет лопаточкой на все гумно, с силой бросит зерна, так похуже зерна, с мусором, остаются ближе к тебе, а зерна крупнее падают подальше ('в нос'). | |
Ninga tuudam. | Так и провеиваем. | |
Erasišti üht’hiižed raduudihe. | Иногда работали сообща. | |
Eraz om ristit hond, kacub ičelozo otta nenakahemban, nenaspäi, miše oliiž miniin’ puhtaz da i hüvä, a siniiž andab händombaižid’ güvid’, kus enamb lomud da i henomb güväine. | Иной плохой человек все смотрит, чтобы взять себе зерно крупнее и чище, упавшее подальше ('c носа'), а тебе отдаст похуже ('с хвоста'), где больше мусора и зерна меньше. | |
Ninga g’ag’uudihe. | Так и делили. | |
Oli mijau Nast-bapko naku ningitte aušni ris’tit, kaiken ninga aušničai, kaiken kacub manitada rahvast. | Была у нас тут бабка Настя, жадная, всегда жадничала, все смотрела, как бы людей обмануть. | |
Kodlau märitas, konz g’agetas ka. | При дележе отмеряли мерой. | |
Eraz ka vet’ sporhusaiki doidub, zastavib, miše davai peksa kogo, miše ühteitte güvä oliiž, siniiš kodl, miniin’ toine. | Иной так и до спора доходит, заставит смешать кучу, чтобы зерно получилось одинаковое, тебе одну меру, мне другую. | |
Viškoidas havadoihe, potom neno güväd mellicau g’auhtas da i liiban pašttas, södas. | Насыпают в мешки, потом это зерно размалывают на мельнице, пекут хлеб и едят. | |
Kagraižed güväd muganažo ningažo tapüud’ihe i tuut’ihe, a tehtihe hänospäi tauknan, kagraspäi. | Овес также молотили и провеивали, а делали из него толокно, из овса. | |
Sügüzuu haudum havadon tauknad da i taufheks. | Осенью мешок толокна напарим, и хватало на зиму. | |
Ozraspäi surm’an da ozraižen g’auhon pirgoikš. | Из ячменя делали крупу и ячневую муку на пироги. | |
Hernhon, näd, taplim ka hernohpirgoikš. | Горох молотили на гороховые пироги. | |
Neco g’o pirožni nazivaihe. | Это уже называлось пирожным. | |
Oli mijau Aksintanhas uk Gaur'aižeks kuctihe ... tulob da i küzupki: «Nu kut, gägraš, äjäk pirožnijad tävoduu tapoid?». | Был у нас в Аксенове старик, Гауряшем звали... Придет, бывало, и спросит: «Ну, как, Гяграш [прозвище], сколько пирожных в этом году намолотила?». | |
Hän svastun oli ningitte, kaiken svastai. | Он хвастун был такой, всегда хвастался. | |
«Minain’ ka tävoduu taufheks kaikeks da i vodoks hvatib pirožnijad tapetut. Necoverdan tapoin’ kodlįd’ necida. A necoverdan necida». | «У меня так в этом году на всю зиму и на год намолочено на пирожное, этого столько-то, того столько-то». | |
Ozrau svastaidihe, aganoihikau. A nüg’utte mida? | Мякинистым ячменем хвастались, а теперь? | |
Vauktan liiban söm da enččid’ ukoid’ g’ohtut’olom. | Белый хлеб едим и прежних стариков вспоминаем. | |
Elo neco hüvä ela-so da emboi elada. Žal’, kuuda žal’. | Хорошо теперь живется, да не могу жить, умирать жаль. |